آزادی عمل پلیس در فرآیند دادرسی کیفری ایران

چگونگی برخورد پلیس با جرایم و نحوه رفتار آنها با بزهکاران و بزه دیدگان یکی از دغدغه های اصلی جوامع بشری بوده است. در این میان، گستره وظایف و اختیارات ضابطین دادگستری در دوره های مختلف نظام حقوقی ایران، متفاوت بوده است. نگرانی های ایجاد شده نسبت به احتمال تعدی ضابطین دادگستری نسبت به حقوق افراد جامعه باعث شده که در قانون اساسی و قانون آیین دادرسی کیفری و دیگر قوانین و مقررات، جهت ارتقای رعایت حقوق افراد پیش بینی لازم صورت گیرد و توجه مأموران پلیس به رعایت آنها معطوف گردد. برخی از این معیارها در قوانین و مقررات مربوط به مأموریت های پلیس بازتاب یافته اند. با این حال، عدم اشاره به برخی از این معیارها در قوانین داخلی و ابهامات موجود در زمینه قوانین مربوط به مأموریت های پلیس، هم چنین حجم بالای مأموریت های محوله به سازمان پلیس و سیاست های این سازمان در برخورد با برخی از جرایم، کمبود امکانات و نیروی انسانی متخصص، عدم تعامل برخی سازمان ها نظیر دادسراها و نبود معیار و رویه واحد در زمینه اجرای برخی مأموریت های محوله باعث شده تا در بعضی موراد، پلیس در اجرای قوانین و مقررات، دست به آزادی عمل بزند و قوانین را آن گونه که موردنظر قانونگذار می باشد اجرا نکند. اصلاحات قانونی و افزایش نظارت بر عملکرد پلیس و الزام پلیس به پاسخگویی به نهادهای مسئول و مردم، ایجاد اصلاحات در سازمان پلیس از طریق استخدام نیروهای متخصص، دادن آموزش های مستمر و مفید به مأموران پلیس و اصلاح روش های کشف جرم می توانند تأثیر بسزایی بر آزادی عمل پلیس در اجرای فرایند کیفری و کاهش موارد نقض حقوق افراد داشته باشند. این تحقیق درصدد است از طریق مطالعه توصیفی- تحلیلی و با روش مصاحبه با افسران پلیس و مشاهده اقدامات و تصمیم های مأموران پلیس در کلانتری ها به بررسی آزادی عمل پلیس به عنوان ضابط دادگستری در حوزه های ایست و بازرسی، دستگیری و ثبت شکایت، و بیان سازکارهای کنترلی بر عملکرد پلیس بپردازد.